Bouwen aan de toekomst: tijd nemen om tijd te maken

De jeugdbeschermingsketen is volop in beweging. De ministeries hebben een Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming ter behandeling aan de Tweede Kamer gestuurd en er lopen diverse pilots die zich richten op een andere manier van samenwerken in de keten. Daarnaast maakt Samen Veilig Midden-Nederland zich met de beweging ‘Samen doen wat helpt’ hard voor een werkwijze waarin de mens centraal staat en niet het systeem. Wat is er nieuw aan al deze ontwikkelingen? Is er een gemeenschappelijke deler? Krijnie Schotel en Paul Janssen, bestuurders van Samen Veilig Midden-Nederland, lichten toe.

Hoe kijkt Samen Veilig naar het toekomstscenario?

Krijnie: ”Het toekomstscenario komt niet uit de lucht vallen. We weten dat we met elkaar een vreselijk complex systeem hebben neergezet waar de cliënt geen baat bij heeft. Het toekomstscenario wil het proces anders organiseren, eenvoudiger, sneller en rondom de cliënt. Dat is een richting die wij omarmen.”

Paul: “We geloven in deze hervorming van de keten. Maar we hebben ook zorgen. Het toekomstscenario mag niet weer een systeemoplossing zijn. We willen geen zoveelste blauwdruk voor nieuwe organisaties in een nieuwe keten, die gestuurd wordt vanuit protocollen en procedures. Er zijn veel partijen betrokken en er spelen veel belangen. Ook dat is een valkuil. Als je het toekomstscenario goed en integraal weet vorm te geven, samen met de cliënt en de professionals, dan ondervang je een aantal problemen die nu in het systeem vastgebakken zitten.”

Wat is het verschil met de eerdere stelselwijzigingen in de jeugdzorg?

Krijnie: “We hebben de cliënt nu een duidelijke stem gegeven in het veranderproces. We weten dat als we ons werk goed willen kunnen doen, dat we maatwerk moeten kunnen bieden. Uiteraard hebben we kaders en richtlijnen nodig, maar het gaat om maatwerk voor elke cliënt. Maatwerk waarbij de ervaringsdeskundigheid van de cliënt en de deskundigheid van de hulpverlener en de informele zorg bij elkaar komen om dat te doen wat helpt. Dat maakt deze beweging anders.”

Paul: “Elke cliënt is anders. Dat vraagt om maatwerk en daar is in het huidige systeem geen ruimte voor. Daar moet ruimte voor komen. Er is geen standaard meetlat die past voor elke client. Dat is een fundamentele verandering in het stelsel. We zijn nu vooral druk om via afgebakende routes situaties te toetsen aan een maatschappelijke norm. Maar er is geen standaard norm. Geformaliseerde oplossingen moeten maatwerkoplossingen worden. Dat kan alleen als we de verbinding zoeken en daar de tijd voor nemen. Het toekomstscenario heeft daar oog voor.”

Tijd is nu misschien wel het grootste knelpunt. Hoe maak je dan tijd om te veranderen, om te verbinden?

Krijnie: “Wij herkennen ons in de problemen die in andere regio’s al tot een cliëntenstop geleid hebben: onze medewerkers begeleiden teveel cliënten, er is bijna geen nieuw personeel te vinden en de meer onervaren medewerkers hebben geen tijd om onder supervisie ervaring op te doen. Wij willen deze knelpunten bij de kop pakken door heel actief te werken aan een andere werkwijze, te zoeken naar vereenvoudiging. Dan komt er lucht in het systeem en krijgen we ruimte om bij de kern van ons werk te komen, om met elkaar dat te doen wat helpt. Als we naar een eenvoudiger systeem kunnen, dan komt tijd vrij. Door actief een rol te pakken in alle ontwikkelingen willen we dat domino-effect realiseren.”

Hoe pakt Samen Veilig Midden-Nederland die rol?

Paul: “Het toekomstscenario voor het verbeteren van de jeugdbeschermingsketen is een plaatje, een perspectief. Er lopen diverse pilots en proeftuinen die handen en voeten gaan geven aan dit toekomstscenario. Die pilots en proeftuinen zijn een middel om de weg naar de toekomstige keten vorm te geven. In die pilots zoeken we met de cliënt en met elkaar ‘out of the box’ naar eenvoud en snelheid, vooral door op een andere manier van samen te werken. Wij participeren in die pilots en proeftuinen. Dat geeft ons de kans om aan de wieg te staan van de toekomst.”

Krijnie: “De bedoeling van ons werk is ‘samen doen wat helpt’. We zetten alles in het werk om dat leidend te laten zijn in alle ontwikkelingen. We willen eigen regie houden en vooraan in de trein zitten. We hebben via diverse platforms inspraak op het toekomstscenario, participeren in de pilots en we willen de keten inspireren met onze beweging ‘Samen doen wat helpt”. Die beweging helpt ons om steeds de cliënt als startpunt te nemen in al onze bijdragen aan het toekomstscenario. Met die beweging hebben we een knop aangezet die aanspreekt. Dat is ook gebleken tijdens de inspiratiesessie van 1 juli jl. Ketenpartners, politiek en anderen hebben gezegd “we willen en moeten meebewegen, dit is van ons allemaal”. Zo verbreden we het uitgangspunt ‘samen doen wat helpt’ direct in de keten en verankert het zich in het toekomstscenario.”